شرح چهل حدیث (اربعین حدیث)
پدیدآورنده:
امام خمینی(ره(
ناشر:
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره(
امام خمینی(ره) چهل حدیث را در شرح چهل حدیث از احادیث معصومین تقریر کردند.
کتاب چهل حدیث امام، در اصل تقریرات امام خمینی(ره) است که مضامین آن را در مدرسه فیضیه قم برای شاگردان خود ایراد فرمودهاند، سپس ایشان تصمیم گرفتند کتابی در همین زمینه تالیف کنند و این کتاب را در سال 1358 ه . ق به پایان رساندند.
در دیباچه این کتاب آمده است:« چهل حدیث یکی دیگر از آثار ضمیر فیضپذیر عارف و عالم ربانی حضرت امام خمینی(ره) است . معظمله این کتاب را در شرح و بیان چهل حدیث از احادیث موروث از معصومان نگاشتهاند. سنت « اربعین » نویسی از قدیم الایام در میان علمای دین معمول بوده است و حضرت امام نیز برای مسلوک داشتن سنت سلف به عهده گرفته بودند که کتاب در این زمینه تصنیف کنند. مطالب کتاب همه در تفحص از حقیقت اخباری از پیشوایان معصوم دین و سرشار از تذکرات اخلاقی و عرفانی و حکمی است.
کتاب چهل حدیث از سوی انتشارات موسسه تنظیم و نشر اثار امام(ره) با شمارگان 5000 نسخه در دسترس علاقهمندان قرار گرفته است.
شایان ذکر است کتاب چهل حدیث امام با 35 بار تجدید چاپ یکی از پر استقبالترین کتب دینی معاصر لقب گرفته است.
شرح اربعین (فارسى): شرح چهل حدیث است که سى و سه حدیث آن اخلاقى و هفتحدیث دیگر اعتقادى است. در آغاز آن فرمودهاند:
این بنده بى بضاعت ضعیف مدتى بود با خود حدیث مىکردم که چهل حدیث از احادیث اهل بیت عصمت و طهارت (ع) که در کتب معتبره اصحاب و علما (ره) ثبت است، جمعآورى کرده و هر یک را به مناسبتشرحى کنم که با حال عامه مناسبتى داشته باشد و از این جهت آن را به زبان فارسى نگاشته که فارسى زبانان از آن بهره گیرند . . .
در آغاز حدیث اول، چهار نفر از مشایخ را که به ایشان اجازه روایت حدیث دادهاند به این ترتیب نام بردهاند:
1- شیخ علامه متکلم فقیه اصولى ادیب متبحر شیح محمدرضا آل علامه شیخ محمدتقى اصفهانى - ادام الله توفیقه - در زمانى که در قم مشرف بودند مقصود شیخ محمدرضا اصفهانى صاحب "وقایة الاذهان" است که در سال 1344 و 1346 در قم به سر مىبردند و هنگام تالیف این رساله یعنى حدود سال 1358 ق. در اصفهان بودند و در 1362 ق. وفات کردند.
2- شیخ عالم جلیل متعبد ثقه ثبتحاج شیخ عباس قمى - دام توفیقه - (م 1359ق)
3- سید سند فقیه متکلیم ثقه عین ثبت علامه سیدمحسن امین عاملى - ادام الله تائیداته - (م 1371ق)
4- سیدعالم ثقه ثبتسیدابوالقاسم دهکردى اصفهانى (م 1353ق)
مرحوم شیخ محمدرضا و مرحوم حاج شیخ عباس هر دو از حاجى نورى از شیخ انصارى و مرحوم سیدمحسن امین از سیدمحمد هندى از شیخ انصارى و مرحوم سیدابوالقاسم دهکردى از میرزاهاشم اصفهانى خوانسارى از شیخ انصارى.
سپس امام خمینى مىفرمایند: غیر از این چهار طریق، طرق دیگرى هم داریم که به شیخ انصارى منتهى نمىشود و آن طرق را اینجا ذکر نکردیم.
تاریخ پایان تالیف کتاب اربعین 1358 ق. مىباشد و چهار حدیث آن توسط حضرت آقاى فهرى تحقیق و در 224 صفحه چاپ شد و سپس حدود بیستحدیث آن در مجله اعتصام که از سازمان تبلیغات اسلامى بود و تعطیل شد، چاپ گشت و بالاخره همه چهل حدیث، در دو جلد توسط انتشارات "طه" قزوین در سال 1366 و سپس با چاپ بهترى توسط مرکز نشر فرهنگى رجاء، در 556 صفحه در یک جلد منتشر شد. فهرست احادیث این کتاب بسیار ارزنده از این قرار است:
جهاد نفس، ریا، عجب، کبر، حسد، حب دنیا، غضب، عصبیت، نفاق، هواى نفس، فطرت، تفکر، توکل، خوف و رجاء، امتحان، صبر، توبه، ذکر خدا، غیبت، اخلاص، شکر، کراهت از مرگ، اصناف طالبان علم، اقسام علم، وسواس، فضیلت علم، عبادت و حضور قلب، لقاءالله، وصیت رسولخدا (ص) به حضرت امیر (ع) ، اقسام قلوب، عدم شناختحقیقى خدا و رسول و امام مومن، یقین و حرص و رضا، ولایتشرط قبول اعمال، حال مومن نزد خدا، معرفتحق و اسماء او، معرفتحق و صفات او، طریق معرفتحق تعالى و اولى الامر، خداوند آدم را به صورت خود آفرید، خیر و شر، حقیقت توحید.